Voelen is vies

Vroeger

‘Voelen is vies!’ Zomaar een uitdrukking die bij ons thuis met regelmaat gebruikt werd. Te pas en te onpas, maar terugkijkend, werd hij nogal letterlijk genomen. We waren bepaald geen knuffelgezin en emoties moesten het liefst ingeslikt worden. ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg!’, was ook zo’n uitdrukking die daarbij hoorde. Wat normaal eigenlijk was werd nooit echt uitgelegd, daar mocht je zelf naar gissen. Maar niet normaal was het om te huilen, verdriet te hebben of teleurgesteld te zijn in het leven of in mensen.

Niet Toegestaan

Ik volg de vierjarige opleiding EPH/GGT aan het Kempler Instituut. In één van de eerste weekenden leerde ik iets waar ik in mijn praktijk met regelmaat over vertel. Als je als kind opgroeit in een gezin, ben je voor je welzijn, je overleving, je bestaan, afhankelijk van je ouders/verzorgers. Je past je dus aan aan hun manier van leven en maakt je eigen wat zij je voorleven (uitgezonderd een klein percentage van de kinderen, die ‘schoppen’ zich uit dat systeem en krijgen vaak het etiket ‘gedragsprobleem’).

In mijn geval leerde ik dat ‘voelen vies’ was. Heftige emoties liet je niet zien, verdriet slikte je weg. Dat deden mijn ouders, dus ik nam dat over. Dat was voor mij ‘normaal’. Je zou kunnen zeggen dat verdriet een ‘Niet Toegestaan Deel’ van mij werd.

Een Toegestaan Deel was humor, cynisme, met een grap over iets ernstigs heen walsen. Daar was ik goed in, daar waren wij als gezin allemaal goed in. Scherpe, cynische opmerkingen, galgenhumor en grappen die eigenlijk niet grappig waren vlogen je om de oren aan tafel.

Wel aanwezig

Als een deel ‘Niet Toegestaan’ wordt, betekent dat nog niet dat het niet meer aanwezig is. Natuurlijk voelde ik verdriet of pijn. Teleurstelling. Er gebeurde van alles in mijn jonge leven en daar voelde ik wat bij. Alleen mocht dat niet geuit worden. Het wilde er wel uit, maar het stuitte op een steeds dikker wordende muur. Ik verbeet me.

Ik herinner me nog dat ik een konijntje had. Ik was niet bijzonder dol op hem, maar het was wel míjn konijn, en ik verzorgde hem. Op een dag had hij met zijn staartje tussen de deur van het hok gezeten door een onduidelijke oorzaak en niet veel later vond ik hem in zijn hok. Doodgebloed. Ik voelde me verdrietig. Mijn ouders reageerden zoals ik gewend was: ‘Nou, dat beest in een vuilniszak, het hok even heel goed schoon maken, en in de winkel zijn nog zat nieuwe konijnen.’ Diezelfde dag zat er een nieuw konijntje in het hok. Maar de muur waar mijn verdriet zich doorheen moest wurmen was weer dikker geworden.

Onkruid

Als je systematisch je niet toegestane delen negeert (misschien ben je je er wel niet eens bewust van), loop je het risico klachten te ontwikkelen. Lichamelijke klachten (buikpijn, hoofdpijn, slapeloosheid bijvoorbeeld) of psychische klachten (stress, burn-out, depressie, angsten). Soms bestrijden we die klachten weer met verdovende middelen als koffie, alcohol, drugs, slaapmiddelen of gaan we nog harder werken om maar niet stil te hoeven staan. Je zou kunnen zeggen: je bent je niet toegestane delen aan het bestrijden in de hoop dat je ze zo kunt uitbannen.

Ieder voorjaar is het weer hetzelfde liedje in mijn tuin: bij het aanbreken van het voorjaar en het omhoog komen van de eerste bloemen, komt ook het onkruid in mijn tuin omhoog. Vooral tussen de tegels. Ieder jaar weer kost het me uren om met een schraper het onkruid te verwijderen maar wat ik ook doe... het komt gewoon weer omhoog.

Zo werkt het ook met niet toegestane delen. We bestrijden ze, maar ze gaan niet weg. Ze blijven bestaan en proberen om hun aanwezigheid kenbaar te maken. Ze kunnen ook niet weg, want ze horen gewoon bij ons. Bij onszelf, ons leven, ons zijn.

Een goede ouder worden

‘Volwassen worden betekent dat je een goede ouder voor jezelf wordt’. Een zin uit het studieboek van Roel en Sonja Bouwkamp. Een goede ouder bestaat uit een moederlijk deel dat zorg, compassie, troost en aandacht geeft, maar ook uit een vaderlijk deel dat begrenst en structuur en richting aangeeft.

Waar het om gaat is dat we een goede ouder worden voor onze niet toegestane delen. In plaats van ze te bestrijden mogen we ze erkennen en accepteren. Het moederlijke deel. In mijn geval was dat niet eenvoudig. Want inmiddels was ik opgegroeid tot volwassene en was ik bang geworden voor mijn emoties. Ik wilde ze niet hebben, vond ze vooral lastig en verstorend voor mijn dagelijks leven. Ik onderdrukte ze met alles wat in mij was. Met als gevolg een forse depressie. Maar ook die mocht er niet zijn, want dat was een teken van zwakte! Er bleef uiteindelijk maar één ding over... het zou beter zijn als ik mezelf van kant maakte. En met die gedachten worstelde ik dag in, dag uit.

Door gesprekken, door trouwe vrienden die níet bang waren voor mijn verdriet en emoties, leerde ik heel langzaam mijn niet toegestane verdriet, pijn en teleurstelling te uiten. Een goede ouder voor mezelf kon ik nog niet zijn. Ik was te bang en niet zeker van mijn zaak. Misschien zou ik wel gek worden als al het verdriet er in één keer uit zou komen. Ik was letterlijk bang dat ik in 1000 stukjes uit elkaar zou vallen (waarop mijn fantastische vriendin Astrid mij een kaart stuurde met een rolletje plakband en de belofte dat ze me weer in elkaar zou zetten).

Tijdelijk had ik een goede ouder van buitenaf nodig. Maar stukje bij beetje werd ik milder voor mezelf, begreep ik dat ik verdriet had en dat dat normaal was. Dat ik pijn had, en dat dat logisch was. Ik werd een steeds betere moeder voor mezelf. De vaderlijke kant (begrenzen) had ik niet zo’n moeite mee, die was prima ontwikkeld. Ik stopte eerder te vroeg met huilen dan dat ik er in wegzakte.

Completer mens

Het blijft opletten voor mij. Opletten dat mijn niet toegestane emoties niet ondersneeuwen door mijn sterke, nuchtere, no nonsense, grappige soms wat cynische delen. Ik moet bewust blijven voelen. Zeker als ik merk dat ik somberder ben, veel droom, me terug wil trekken. Blijkbaar zeggen mijn emoties dan iets! Ik kan het steeds beter en inmiddels ben ik ervan overtuigd dat voelen niet vies is, maar eigenlijk best lekker.

Het maakt me een completer mens. Een mens met hoogten én diepten. Een mens die kan lachen én huilen. Die grappen kan maken, maar die ook bewogen kan zijn. Een blij mens, maar soms ook verdrietig omdat het leven ingewikkeld kan zijn. Gelukkig heb ik nog steeds mijn vaderlijke kant, die paal en perk stelt aan mijn emoties. Ik wil geen slachtoffer zijn en verzanden in oud verdriet. Huilen lucht op en is toegestaan, maar er komt een moment dat je je neus moet snuiten, je ogen afvegen en weer verder moet gaan. Maar het verschil met vroeger is dat emoties er mogen zijn. Ze horen erbij.

Nu jij

Bij mij zijn emoties lange tijd niet toegestaan geweest. Iets anders dat tot mijn niet toegestane delen hoort is ‘hulp vragen’. Ik moet namelijk alles alleen op kunnen lossen. Hulp vragen is falen. Daar kan ik ook een blog over schrijven, maar dat doe ik een andere keer. Niet toegestane delen kunnen er voor iedereen anders uitzien. Ik zal wat voorbeelden noemen van niet toegestane delen:

• Fouten maken
• Boosheid
• Eigen keuzes maken
• Ruimte innemen (jezelf zijn)
• Voor jezelf opkomen
• Genieten (alles moet zin hebben)
• Grenzen stellen/nee zeggen
• Ziek zijn/zwak zijn
• Hulp vragen
  

Merk jij bij jezelf dat je klachten hebt? Lichamelijke klachten of psychische klachten? Probeer dan eens na te denken over dit verhaal van de toegestane- en niet toegestane delen. Zou het kunnen dat jij iets aan het bestrijden bent dat eigenlijk aandacht vraagt? Iets dat er nooit mocht zijn, en dat je misschien wel verfoeit, maar dat ergens diep van binnen aandacht probeert op te eisen?

Als je kunt ontdekken wat bij jou niet toegestaan is, dan weet je wat je te doen staat... een goede ouder worden voor jezelf. Ofwel: Een liefhebbende, bezorgde, troostende moeder zijn voor jezelf en een begrenzende vader. En als je dat zelf niet (meer) kunt, laat een ander het dan een tijdje voor je zijn. Jij verdient dat! Jij mag een compleet mens worden. Een mens met alles erop en eraan. Met mooie en minder mooie kanten. Met leuke gevoelens en eigenschappen en minder leuke. Dat is toegestaan!

Hulp nodig?
Kijk op www.voltooidverledentijd.eu  of  www.ikzoekchristelijkehulp.nl