Het omgekeerde magneetje

Hechting

Een paar dagen geleden schreef ik een blog over hechting. Hoe hechting verstoord kan raken omdat opvoeders/ouders niet betrouwbaar blijken te zijn. Maar ook, hoe nieuwe relaties weer helend kunnen werken. Het thema hechting werd ingegeven door m’n studieweekend waar dat het onderwerp was. En juist in dat weekend mochten Pauline en ik een referaat houden. Dat we het samen wilden doen stond al meteen vast, en het onderwerp was voor ons beiden boeiend.

Aantrekken en afstoten

Zoekend naar een juiste vorm voor ons referaat, en omdat ik zelf erg houd van beeldende verhalen of anekdotes, kwam ik op een prentenboek met de titel: ‘Het meisje met het omgekeerde magneetje’. Een boek, geschreven door een pleegmoeder, dat in hele eenvoudige en begrijpelijke woorden uitlegt wat er gebeurt bij kinderen met een hechtingsstoornis.

Ik was meteen geboeid. Ik dacht aan de grote aquariummagneet die we vroeger gebruikten om de ramen van de bak van onze schildpadden schoon te maken. Als je de magneet op de juiste manier vasthield zoog hij zich door het glas heen vast en kon je vanaf de buitenkant de magneet over het raam heentrekken waardoor het vuil losliet. Ik vond het altijd leuk om te proberen wat er gebeurde als je de ene helft van de magneet omdraaide en dan probeerde de magneet weer naar elkaar toe te brengen. Er ontstond weerstand en met geen mogelijkheid waren de twee helften op elkaar te krijgen.

Aantrekken en afstoten, beiden gaan gepaard met heel veel kracht. In ieder mens zit zo’n magneet. Meteen al bij de geboorte. Als hij goed werkt, en ook de magneet bij de ouders op de juist manier functioneert dan zie je de aantrekkingskracht. Een baby vraagt om hulp, troost, nabijheid en de ouder reageert daarop met liefde, aandacht en zorg. De magneet werkt!

Er kunnen echter allerlei redenen zijn waardoor de magneet zich omdraait. Denk aan situaties waarin kinderen verwaarloosd of mishandeld worden. Of waarin ouders niet in staat zijn om te reageren op de vraag van hun kind. Misschien omdat zij zelf een omgekeerd magneetje hebben, of omdat er sprake is van (psychische) ziekte of verslaving. Ouders zijn niet beschikbaar voor hun kindje. Een baby is echter wel afhankelijk van hun zorg om te overleven. En al heel snel zal het magneetje van het kind gaan reageren. Het draait zich om.

Lastige kinderen

Denk nog eens aan wat er gebeurt als je twee magneten tegen elkaar probeert te duwen met gelijke polen. Er ontstaat weerstand en in plaats van aantrekkingskracht komt er een tegenreactie: afstoten. Dat is precies wat we zien bij kinderen met een onveilige of verstoorde hechting. Ieder kind heeft behoefte aan veiligheid, liefde en aandacht, maar als de verkeerde pool vooraan staat komt er een tegengestelde reactie: verzet, woede, onaangepast gedrag of juist een extreem terugtrekken in zichzelf. Het zijn de kinderen die wij in onze carrière als gezinshuisouder tegenkomen. Of de kinderen die ouders en leerkrachten tot wanhoop drijven met hun gedrag en worden aangemeld bij de kinderpsychiatrie in de hoop dat er een etiketje aan kan worden gehangen en iemand of iets (een pilletje misschien) dit kind kan veranderen.

De aanhouder wint

Kinderen met hechtingsproblemen zijn pittige kinderen. Ik zeg wel eens dat deze kinderen het uiterste van jou als ouder vragen en het slechtste in je naar boven halen. Het vraagt alles van je om met het extreme en heftige gedrag van je kind om te gaan. Je bent geneigd om met eenzelfde soort reactie te komen, je pakt het kind nog strenger aan, bestraft het slechte gedrag en misschien kom je er tot je schrik zelfs wel achter dat het kind je tegen gaat staan.

Maar wat het kind nodig heeft is hetzelfde als ieder ander kind: liefde, aandacht en nabijheid. En juist deze kinderen hebben daar nog een veel grotere portie van nodig dan kinderen bij wie het magneetje naar behoren werkt. Kinderen met een omgekeerd magneetje mogen gaan ervaren dat wat ze ook doen, de ouder zich niet laat afstoten maar beschikbaar blijft, onvoorwaardelijk aanwezig. Het gaat niet in één keer, en sommige kinderen komen er misschien nooit, maar ik ben er van overtuigd dat als wij als ouders en opvoeders vanuit onze ‘gezonde pool’ blijven reageren op een kind, het magneetje ook weer kan terugdraaien! Maar dat vraagt een lange adem en uithoudingsvermogen.

Misschien helpt het om als je een kind in je gezin, klas, buurt, zondagsschool, sportclub of groep hebt nog eens te denken aan het omgekeerde magneetje. Bedenk dat ieder kind verlangt naar onvoorwaardelijke liefde en nabijheid en misschien mag jij wel die sterke kracht zijn die hun magneetje weer een stukje doet omdraaien!

Het boek is te downloaden of in te zien op internet