Post Traumatische Groei Spurt (PTGS)

Omdenken

Tijdens het gezinsweekend van mijn opleiding (Kempler Instituut Nederland) een maand geleden gaf Ferdinand Bijzet een lezing over ‘Omdenken’. Ik had er al wel eens wat over gelezen en hier en daar een rake ‘omdenkuitspraak’ gezien, maar echt veel wist ik er niet vanaf. Ik vond het een boeiend thema en kon het dan ook niet laten om bij de bibliotheek wat boeken te reserveren. Inmiddels heb ik de eerste uit en word ik steeds enthousiaster over het principe dat uitvoerig beschreven is door Berthold Gunster. 

 

Probleem

Omdenken is vooral handig als je vastloopt of problemen ervaart. Maar wat is eigenlijk een probleem? Wat voor jou een probleem is, hoeft het voor een ander helemaal niet te zijn. Gunster heeft een verfrissende kijk op deze zaak. Een probleem is er niet zozeer in werkelijkheid, maar zit vooral in ons hoofd. Een probleem ontstaat als onze verwachtingen niet uitkomen of onze denkbeelden van hoe de wereld en ons leven eruit zouden moeten zien niet blijken te kloppen met de realiteit. 

 

‘Mijn twee-jarige zoontje wil niks eten. Het is elke dag een gevecht om zijn bord leeg te krijgen!’ Zo’n peutergevecht kan een ware energieslurper worden. Elke maaltijd voel je de spanning weer (en je peuter voelt die ook) en de sfeer wordt er niet beter op. Maar wat is het probleem nu eigenlijk? Wie zegt dat een twee-jarige peuter iedere avond zijn bord met eten leeg moet eten? Vind jij misschien zelf dat hij gevarieerd, met de schijf van vijf, met de pot mee moet eten omdat jij dat ook zo geleerd hebt? 

 

Ik had ook zo’n peuter, onze jongste pleegzoon. Maar ik had geen zin in het gevecht. Natuurlijk moest hij eten, want zonder eten ga je dood en je kunt een tweejarige die keus zelf nog niet laten maken. Ik liet hem zeggen wat hij wel wilde eten. Het moest wel iets gezonds zijn. Het resultaat was dat hij een aantal maanden iedere avond tomatensoep at, soms afgewisseld met kippensoep. Zonder stress. Hij vond het lekker, en hij at. Een paar maanden later verruilde hij de soep voor bananen en boterhammen met hagelslag. Weer een tijd later werden het doperwten. Ik geef toe, niet gevarieerd, maar hij at, en we hadden geen strijd. Ik vulde zijn voeding aan met vitaminen en zorgde dat hij genoeg binnenkreeg. Hij was nooit ziek, had energie voor tien en hij groeide keurig volgens de curve uit het groeiboekje, al was hij een lichtgewicht (maar is dat een probleem?). 

 

Ja maar

Ik hoor ‘m al aankomen... de ‘ja maar’. En dat is precies waar het bij omdenken over gaat. Elke keer als er een ‘ja maar’ de bocht om komt ben je niet meer aan het omdenken, maar aan het vastdenken. Je maakt van een feit een probleem. De kunst bij omdenken is dat je je ‘ja maars’ opspoort, stopt en ombuigt naar ‘ja en’. 

 

Ja maar = Bedenken wat er zou moeten zijn (of hoe het zou moeten gaan) maar wat er niet is. 

Ja en = Zien wat er is (of wat er gebeurt) en wat je ermee zou kunnen. 

 

Omdenken doe je in twee stappen: 

1. Maak van een probleem een feit 

2. Maak van een feit een mogelijkheid

 

Natuurlijk loop je dan tegen dingen aan die je niet kunt veranderen. Het feit dat we eindig zijn bijvoorbeeld. Daar valt weinig aan te doen, hoe goed je ook kunt omdenken. Er zijn situaties in het leven die we zullen moeten accepteren. Zoals Reinhold Niebuhr al zei: 

 

God, geef me de kalmte te accepteren wat ik niet veranderen kan, de moed de dingen te veranderen die ik kan veranderen en de wijsheid het verschil tussen deze twee te zien.

 

Trauma

Bijna niemand rolt ongeschonden door zijn leven. Ergens onderweg raken de meesten van ons wel beschadigd. Bij de één is het blikschade, kan het uitgedeukt worden en een laklaag eroverheen zodat er niks meer zichtbaar is. Bij de ander is het ernstiger en zijn de gevolgen ingrijpend en soms zelfs blijvend. Trauma’s. Gescheiden ouders, een ongeluk, ziekte, het overlijden van een kind of je partner, ontslag, verwaarlozing, mishandeling, seksueel geweld, overspel, emotioneel misbruik of chantage, geestelijke mishandeling, pesterijen... lees een week de krant en je komt ze allemaal tegen. 

 

Post Traumatisch Stress Syndroom is een diagnose die menigeen opgeplakt heeft gekregen. Ik zelf ook trouwens. Jaren geleden alweer, het was in 1997, en hij stond in een rijtje met nog 4 diagnoses. 

 

Omdenken bij trauma’s

Ja, we hebben zo allemaal onze trauma’s, onze pijnlijke ervaringen (als je het iets minder zwaar wilt zeggen). De vraag is wat we ermee doen. Blijven we ermee bezig? Graven naar het hoe en waarom, de schuldvraag herkauwen, ons verleden gebruiken als excuus waarom we niet kunnen veranderen, in de slachtofferrol blijven. Of gaan we omdenken? Dat kan echt! Het is absoluut niet de makkelijkste manier en zeker niet de snelste weg, maar het levert wel eindeloos veel op. 

 

De cruciale, en misschien ook wel de moeilijkste, stap is ‘acceptatie’. Accepteren dat er gebeurd is wat er gebeurd is. Accepteren dat dat pijnlijk is, dat jou onrecht is aangedaan. Accepteren dat je verlies hebt geleden, dat je wat heel kostbaars bent kwijtgeraakt, een dierbare. Accepteren dat je misschien nooit kind hebt kunnen zijn, dat je niet beschermd bent en dat je tekort bent gekomen. Accepteren is in de meeste gevallen een proces dat gepaard gaat met heftige en tegenstrijdige emoties. Vergelijkbaar met een rouwproces. Accepteren kan het resultaat zijn van het vertellen van je verhaal, met alles erop en eraan. Verwerken, je verhaal bestaansrecht geven, je leven onder ogen zien.

Accepteren kost tijd en gaat met vallen en opstaan. 

 

Post Traumatische Groei

Na acceptatie komt ruimte voor iets nieuws. Het oude verdwijnt niet, maar er gebeurt iets opmerkelijks. Heel voorzichtig ontstaat ruimte, durf je weer de toekomst in te kijken, kun je weer meer genieten van het hier en nu. Kun je voor iemand iets betekenen die in dezelfde situatie als jij terecht is gekomen. Komen er nieuwe mogelijkheden en uitdagingen die je, ook al is het schoorvoetend en met angst voor wat gaat komen, durft aan te pakken. Datgene wat jij meemaakte en wat zo ingewikkeld was, heeft jou niet overwonnen, maar jij hebt het overleefd! Het heeft je sterker gemaakt, wijzer, volwassener, meer ervaren. 

 

Je hebt niet langer meer last van post traumatische stress, maar van post traumatische groei! Dat is pas omdenken! Omdenken op een hoger niveau. 

 

Als ik kijk naar mijn leven dan durf ik wel te stellen dat ik een nieuwe diagnose aan mijn lijstje mag toevoegen: Post Traumatische Groei Spurt. Mijn traumatische verleden gebruik ik nu om anderen te helpen in mijn praktijk Voltooid Verleden Tijd. 

Onze kinderloosheid heeft opgeleverd dat we al voor 15 kinderen kortere of langere tijd een veilig plekje mochten bieden in ons gezinshuis De Vlerken. 

Alles wat ik meemaakte en nog meemaak inspireren me om te schrijven en de eerste twee boeken zijn van de pers gerold. En ik ben nog lang niet klaar met schrijven, ontwikkelen en groeien. Ik heb nog dromen en verlangens genoeg. Ik ga ervoor, wat ik ook nog tegen kom op mijn weg. 

 

Jij bent aan zet!

Verandering begint bij jezelf. Als je een relatie hebt met een partner die jou vernedert, mishandelt of die vreemd gaat, kun je denken dat de oplossing is dat je partner tot inkeer komt en verandert. Maar daar heb jij geen grip op! Jij kunt die ander niet veranderen. Dat maakt niet dat je machteloos bent. Jij hebt een keus. Jij kunt blijven en grenzen stellen of weggaan omdat je je dit niet langer meer wilt. 

Ja zeggen tegen jezelf, tegen het leven. Niet: Ja maar... Maar: Ja, en... Jij kunt stappen zetten en dingen anders doen. Als het alleen maar gedachten, voornemens en goede ideeën blijven gebeurt er niets. Maar als je het doet, zal er vrijheid ontstaan. Vrijheid en groei. 

 

Ik daag je uit: Zeg ja tegen het leven. Een volmondig JA!

 

Leestip: 

- Ja! Omdenken als levenshouding 

- Lastige kinderen? Heb jij even geluk! 

(Beide boeken zijn van Berthold Gunster)