De weegschaal

Regelmatig kom ik bij Lia. De meesten van jullie kennen haar niet, wat eigenlijk jammer is. Lia heeft al meer dan 20 jaar MS. Het begon met vage klachten en heeft door de jaren heen bijna al haar bewegingsvrijheid en functioneren afgenomen. Op dit moment kan ze niets meer zelf, behalve praten en ademhalen. Lia heeft een geweldige echtgenoot, Aat, die haar helpt en verzorgt. Om Lia en Aat heen staat een groep van betrokken, liefdevolle en zorgzame mensen die haar door de dag heen helpen met alle dagelijkse dingen en verzorging. 

 

Ik weet nooit precies wie er nou voor wie is, als ik bij Lia ben. Ben ik er nou om haar te ondersteunen, of is zij er om mij te leren over het leven? Altijd als ik bij haar vandaan kom ben ik dankbaar voor gezondheid, voor alles wat wél functioneert in mijn lijf. Iedere keer ben ik verwonderd over de kracht van het geloof. Ik zou allang gek geworden zijn als ik niets anders kon dan zitten in een rolstoel of liggen op een bed en werkelijk bij alles om hulp moest vragen. 

 

Lia klaagt nooit over haar ziekte, maar er zijn wel hele moeilijke momenten. Momenten met vragen en twijfels. Momenten van verlangen naar wat niet meer kan en nooit meer terug zal komen. Momenten waarop er verdriet is omdat de werkelijkheid zo pijnlijk is. We spreken er vaak met elkaar over. En Lia is niet de enige in mijn directe omgeving die te maken heeft gekregen met een groot verlies en met lijden. Toch valt mij op dat we, en dan heb ik het specifiek over christenen, maar moeilijk om kunnen gaan met deze kant van het leven. 

 

Ik heb me de laatste maanden intensief bezig gehouden met Prediker 3 waarin staat beschreven dat er voor alles een tijd is. (Nog even geduld en dan zullen jullie het resultaat van mijn bedenksels in boekvorm zien verschijnen). Wat mij opgevallen is, en wat me goed heeft gedaan, is dat Prediker zijn ogen niet voor de realiteit van het leven gesloten heeft. Hij geeft een opsomming van dingen waar een tijd voor is, en die is fifty-fifty. De helft is positief en gaat over vieren en vreugde en de helft is pijnlijk en gaat over verdriet en verlies. Een tijdje terug had ik het er met iemand in mijn praktijk over die midden in een pijnlijk verlies van haar leven zit met alle verdriet en vragen die daarbij komen kijken. Ze had het gevoel dat er in de kerk alle ruimte is voor mooie verhalen en getuigenissen, maar verdriet en twijfel moet zo snel mogelijk over zijn. Ik herken dat wel. Ik noemde als voorbeeld hoe het er bij ons in de kerk aan toe gaat. De ene week vieren we avondmaal, de andere week is er getuigenisdienst met ruimte voor persoonlijke verhalen waarin Gods trouw en voorzienigheid meestal centraal staan. Dankbare verhalen met meestal een ‘happy end’. Er is ook ruimte voor nood en verdriet, zeker wel. Tijdens het openbare gebed kan er gebeden worden voor zieken en zorgen. We leven met elkaar mee door middel van berichten in de nieuwsbrief en aan het eind van iedere dienst kun je in een hoek van de zaal voor je laten bidden. Toch ligt de (publieke) nadruk op dankbaarheid en succes. 

 

Toen ik laatst weer in gesprek was met Lia over het leven moest ik denken aan een weegschaal. Zo’n ouderwetse, met aan twee kanten schalen. Ik vond het een mooi beeld van het leven. In de ene schaal verzamel je alles waar je dankbaar voor bent, tevreden over bent, blij mee bent, wat je hebt ontvangen en waar je gelukkig van wordt. Er zijn perioden in je leven dat het ‘schaaltje van geluk en dank’ zo zwaar is dat het de grond raakt. Aan de andere kant hangt de ‘schaal van zorgen en moeite’. Alle twijfels, ziekte, verlies, vragen, pijn en teleurstelling die we in het leven tegenkomen gaan daarin. Ook die schaal wil wel eens overgewicht hebben en naar de grond zakken. Dat zijn de moeilijke tijden in ons leven. 

 

Uiteindelijk zal er altijd beweging zijn in de weegschaal. De ene keer heeft het geluksschaaltje wat meer gewicht, de andere keer het zorgenschaaltje. Maar, allebei mogen ze er zijn. En uiteindelijk zal er een balans zijn. Ik merk dat we geneigd zijn om in de kerk vooral te focussen op het geluksschaaltje. We zetten er nog wat extra gewicht bij door teksten als ‘Verheug u’ en ‘Dankt onder alles’. We vergeten voor het gemak dat op z’n minst de helft van de psalmen vol vragen, twijfels en somberheid staan en peppen elkaar op om toch vooral door te gaan. Ik vind het niet terecht. Van mij mag die andere kant van de weegschaal ook volop aandacht krijgen. Ik stelde aan de bezoeker van mijn praktijk voor om een keer een ‘klaagdienst’ te organiseren, waarin vooral aandacht zou zijn voor de nood en twijfels van de gemeenteleden. Misschien zou die nog wel beter bezocht worden dan de getuigenisdiensten! 

 

Een tijdje terug hadden we een prachtige preek over Elia. Een profeet van God die echt hele spectaculaire dingen meemaakte en deed, maar die uiteindelijk onder een boom, zwaar depressief, wenste te sterven. Het is één van mijn favoriete verhalen uit de Bijbel. Zo eerlijk en zo puur. Het leven is niet alleen maar hoogtepunten, ook niet als je God kent. Het leven kent ook momenten waarop het zwaar is en zinloos lijkt. Het mag er allebei zijn. Ik ga voor openheid en eerlijkheid als het gaat om beide kanten. Want juist als je merkt dat iedereen bij tijd en wijle te veel gewicht in het zorgenschaaltje heeft, geeft dat moed. Je bent niet de enige. Iedereen worstelt wel eens. Voor alles is een tijd, zegt Prediker. Inderdaad. Helemaal mee eens. Een tijd om op te toppen van je berg uit te kijken over alle mooie dingen van het leven, en een tijd om in de diepste put te zitten en geen idee meer te hebben van hoe je eruit komt. 

 

Het één sluit het ander niet uit, is één van mijn favoriete uitspraken. Als je in de put zit betekent dat niet dat je niet dankbaar bent. En als je blij bent wil dat niet zeggen dat er geen ruimte meer is voor verdriet. Ik kom even terug bij Lia. Er zijn dagen dat het confronterend en pijnlijk is dat iedereen gewoon maar kan doen wat hij of zij wil terwijl Lia geen kant op kan. Een zwaar gewicht in het zorgenschaaltje. Dat mag er zijn. Is daarmee alle dankbaarheid en geluk verdwenen? Welnee! Die schaal is goed gevuld en ook daar komt dagelijks gewicht in. Meestal is er balans en soms is er een uitschieter naar de ene of de andere kant. Dat is het leven waar we mee te dealen hebben. Laten we niet te hard zijn voor elkaar en laten we eerlijk blijven over waar we zitten in ons leven. Wie weet kun jij wel wat tegengewicht bieden als de zorgenschaal van die ander op een dieptepunt zit!