Voorzien van koffie en een koekje staan we bij een tafeltje in de hal van het LUMC. De deelnemers aan het symposium ‘Het verlies van een baby, de impact op ouders en professionals’ druppelen binnen. Ik ben er samen Sophie, uitvaartondernemer en rouwbegeleider, en Mariska, trotse moeder van Tess die zo welkom was maar kort voor haar geboorte overleed. Het wordt langzaam maar zeker drukker en we besluiten een plekje te zoeken in de zaal.
We worden hartelijk welkom geheten en het symposium gaat van start. Mijn ogen worden getrokken naar een wit wiegje dat op het podium staat. Een lege wieg. Vandaag het symbool van verdriet en gemis. Voor mij, als ongewenst kinderloze vrouw, het beeld van verlangen en gemis. Een plaatje van een droom die niet in vervulling ging. Een lege wieg, een lege buik.
Het kommetje
Freek Strebe, psychosociaal therapeut, vader van zeven kinderen van wie er twee zijn overleden, doet de aftrap van deze middag. Hij vraagt om contact te maken met degene naast wie je zit. Ik stel me voor aan een voor mij onbekende vrouw. ‘Maak van je handen een kommetje en verbeeld je dat daar jouw gemis in ligt.’ Het wordt heel stil in de net nog met stemmen gevulde zaal. Ik vorm een kommetje met mijn handen en kijk ernaar. Ik zie een foto van mezelf en Jan Willem met een paar kinderen. Eén in mijn armen, tevreden om zich heen kijkend. De foto die nooit genomen kon worden.
Zonder woorden laten we onze kommetjes aan elkaar zien en kijken we in elkaars ogen. Ik zie twee handen, ouder dan de mijne, die beschermend en koesterend zijn. Welk gemis draagt deze vrouw mee? Een kind verloren, of een broer of zus? Nooit een partner gehad misschien? Ziekte of beperking? We kijken elkaar aan. Ik zie iets liefdevols en warms in de ogen van de vrouw. Verdriet maar ook kracht. Een mooie mengeling van emoties die er allemaal mogen zijn. Het is een kostbaar moment. Zonder woorden zijn onze levens even met elkaar verbonden. Allebei dragen we een gemis met ons mee. Allebei zijn we vandaag hier en staan we in het leven. Ik ben ontroerd.
Emoties… niks mis mee!
Een arts en hoogleraar, Enrico Lopriore, neemt het woord. Ik geniet van zijn manier van spreken. Wat is het fijn dat hij, als arts op neonatologie, het belang ziet van het zoveel mogelijk betrekken van ouders bij het overlijden van hun kindje. Ik word enthousiast en blij van zijn pleidooi over het zoeken naar balans tussen professie en emotie. Het sluit aan bij wat ik in mijn opleiding leer: Een persoonlijk en betrokken hulpverlener zijn. Enrico zegt het met een kwinkslag: ‘Er is niks mis met emoties! Ook niet als artsen en hulpverleners die hebben!’
Intermezzo
Ezra, één van hen, heeft in dit ziekenhuis het grootste deel van zijn korte leventje gelegen. Hier heeft hij gevochten voor zijn bestaan, samen met de artsen en verpleegkundigen, aangemoedigd door papa en mama en broer en zus. Hij heeft het zo dapper geprobeerd maar niet gered.
Een leeg wiegje. Ik kijk weer naar mijn handen die zojuist vol waren met mijn gemis. Ook voor Marije en Richard zal de foto nooit compleet zijn. Een blijvend gemis van Levi en Ezra zal ieder plaatje van dat mooie gezin tekenen.
Vertel eens
Het is tijd voor Manu Keirse, wat mij betreft dé specialist op het gebied van rouw en verlies. Ik heb al veel van hem gelezen, maar hem nog nooit in levende lijve meegemaakt. Ik hang aan zijn lippen. Wat een prachtig mens! Wat een wijze woorden, wat een mooie balans tussen ernst en humor. Ik ben onder de indruk van de passie waarmee hij spreekt.
Hij doet een oproep aan hulpverleners om betrokken te zijn bij hun cliënten, om écht te zijn, kwetsbaar en om te luisteren naar hun verhaal. ‘Je hebt maar twee woorden nodig als hulpverlener om binnen te komen in het leven van degene die voor je zit.’, zegt Manu Keirse. ‘Vertel eens.’
Feestelijk moment
Het mag van mij nog uren doorgaan, volgens mij krijg ik nooit genoeg van deze man. Maar de tijd gaat door en we zijn toe aan een pauze. Even de benen strekken en wat ruimte maken in het hoofd voor de rest van de middag. Na een kop koffie kan ik er weer tegen aan. We zoeken ons plekje weer op en ik kijk geboeid naar de diversiteit aan mensen die de zaal weer binnenlopen.
Tijd voor een feestelijk moment. De presentatie van het boek ‘Rouwen na het verlies van je baby’ (Kathy Beckers- Mansell). Het boek wordt, omlijst met mooie woorden van Kristien Hemmerechts, auteur en moeder van drie kinderen van wie er twee zijn overleden, overhandigd aan Kathy. Een prachtig boek dat we aan het eind van de dag ook mee naar huis zullen krijgen.
Zorg voor ouders
Dan is het woord aan Monique Duijvestijn, maatschappelijk werker in het LUMC. Zij deelt haar inmiddels jarenlange ervaring met het begeleiden van ouders die de boodschap (gaan) krijgen dat hun kindje zal overlijden. Wat een onmogelijke keuzes moeten er soms gemaakt worden, en wat is het belangrijk dat er zorgvuldig wordt omgegaan met de wensen en behoeften van ouders. Monique geeft ons een kijkje in wat er achter de schermen van de zorg voor het kindje nodig is voor ouders. Dat je ouders mag helpen om af te wegen en hen ook kunt begeleiden in het proces dat zij gaan. Een mooie invalshoek hierbij is om ouders te helpen de situatie te bekijken vanuit verschillende perspectieven, bijvoorbeeld die van het kind. Maar wat vooral aan de orde komt is dat je ouders helpt keuzes te maken die bij hén passen.
Trots met tranen
Floortje Agema, mortuariummedewerkster, verliesbegeleider en auteur, vervolgt de middag. Wat een warm en gedreven mens is dat! Wat een liefdevolle zorg voor het overleden kindje en zijn ouders klinkt er door in het verhaal dat ze vertelt over haar werk in het mortuarium in het Radboudziekenhuis. De titel van haar lezing zegt eigenlijk al genoeg: ‘Trots met tranen’.
Ik word erdoor geraakt. Trots omdat je ouders bent geworden van een kindje. Trots omdat je grote broer of zus bent geworden. Tranen omdat je jouw trots nooit zal zien opgroeien. Floortje sluit haar verhaal af met een door haar geschreven gedicht. Ik neem me voor om straks thuis meteen haar boek te bestellen.
De Zwaan
Als Tatjana weer achter de piano plaats neemt en ‘De Zwaan’ voor ons speelt denk ik nog even na over ‘Trots met tranen’. Ik kijk weer naar het witte wiegje. Ik denk aan Tess. Wat was ze welkom bij Mariska en Richard. Wat zou Rick trots geweest zijn op zijn zusje. Een dochter en zusje om trots op te zijn. Maar een lege wieg bleef over. En tranen. Ik bedenk me hoe belangrijk het is dat Tess en al die andere kinderen die maar zo kort bij ons waren er ook nu, vandaag, en morgen en daarna, er mogen zijn. Ontastbaar maar zichtbaar aanwezig. Mensjes om trots op te zijn en te blijven.
Ik denk ook aan ons bijzondere gezin. De kinderen die in ons gezinshuis wonen en bij ons mogen opgroeien. Ook dat is trots met tranen. Trots omdat deze bikkels die in hun leventjes al zoveel verlies meemaakten opgroeien en ontwikkelen. Trots omdat ze onze zorg en liefde durven ontvangen, ook al is het soms maar een heel klein beetje. Trots op onszelf omdat we niet ten onder zijn gegaan in ons gemis maar kunnen delen van wat we hebben. Trots met tranen. Tranen voor die ouders die met lege handen achterbleven. Wel een kindje gekregen maar het niet kunnen zien opgroeien, het niet mogen verzorgen. Wat een verdriet. Tranen om mijn eigen lege buik.
Broertjes en zusjes
Riet Fiddelaers, auteur en verliesdeskundige, neemt ons mee in de gezinnen die te maken krijgen met het overlijden van een kindje. Vaak zijn er ook nog broertjes of zusjes. Soms nog heel jong. Hoe kun je hen helpen om met zo’n ingrijpend verlies om te gaan? Met voorbeelden uit de praktijk en informatie over hoe ons brein werkt laat Riet zien wat je voor broertjes en zusjes kunt betekenen. Een overleden broertje of zusje blijft altijd aanwezig. Ook als er daarna nog kinderen worden geboren. Er komt veel op kinderen af en kinderen absorberen alles wat er met ouders gebeurt. Ook als het verlies al jaren geleden is kan een kind nog worstelen met deze gebeurtenis. Veiligheid en een volwassene die aandacht heeft voor het kind zijn uitermate belangrijk op het moment van overlijden van een broertje of zusje.
Een zilveren rouwrand
De dag wordt afgesloten met een lezing van Kathy Beckers, auteur van het net uitgekomen boek, rouwtherapeut en moeder van vier kinderen van wie een zoontje overleden is. Openhartig vertelt Kathy over haar leven. Zwanger van een tweeling die te vroeg geboren werd. De tijd tussen hoop en vrees en dan het afschuwelijke moment dat Jari overlijdt.
Kathy neemt ons mee in wat het overlijden van de helft van een tweeling voor impact heeft. Hoe het, iedere dag, op belangrijke en gewone momenten haar leven tekent. Ook al zijn er heel veel gelukkige momenten en krijgt ze na de tweeling nog twee gezonde kinderen.
Haar lezing gaat vergezeld met foto’s. De foto’s raken me. Naast iedere foto die getoond wordt staat het fotootje van de kleine Jari. Jari die niet meegroeide maar altijd gebleven is. Wat kostbaar hoe hij zijn plekje in het gezin behouden heeft. Kathy verwoord het treffend: ‘Ons leven heeft een rouwrand gekregen door het verlies van Jari. Maar die rouwrand is een zilveren rand geworden.’
Blijvend gemis
Een gemis dat genoemd mag worden, dat er mag zijn. Leven met een rouwrandje, maar wat mij betreft wel met een zilver randje.
Meer weten of een boek bestellen?
www.in-de-wolken.nl
www.floortjeagema.nl
www.metjari.nl
www.omgaan-met-verlies.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten