After kerst...

We hebben het weer gehad... kerst 2015... Vreten op aarde, zoveel dat je je allerminst welbehaaglijk voelt. Als ik alle foto’s, plaatjes, status-updates, reclames en de drukte in de supermarkt moet geloven heeft de overgrote meerderheid de ideale familie, een uitgebreide groep vrienden en zijn twee dagen eigenlijk te kort om al die gezelligheid in te stoppen. Gaan we straks met oud en nieuw nog even door om dan vervolgens in januari te worden doodgegooid met goede voornemens, gezonde recepten, aanbiedingen van de sportschool om de gevolgen van onze december-levensstijl weer snel te niet te doen.

Kerst. Het meest eenzame feest op aarde, denk ik. Misschien vergis ik me, en is dit pure projectie van mijn kant. Ik herinner me mijn eigen kerstfeesten maar al te goed. Als kind, als tiener, als getrouwde vrouw, als pleegmoeder. Kerst was voor mij altijd een feest met een randje. Een scherp randje. Kerst, het feest van families en gezelligheid. Ik voelde me er altijd buiten staan. Kerst confronteerde mij met pijn en verdriet. Mijn eigen pijn, omdat het gezin waar ik uit kom uit elkaar gevallen is. Ieder is zijn eigen weg gegaan en er is nauwelijks een onderlinge band. We hebben op diverse plekken kerst gevierd, maar waar we ook waren, en met welk gezelschap ook, het kon de pijn niet wegnemen. Jarenlang was ik het liefst begin december in bed gekropen voor een winterslaap tot eind januari. Maar helaas was er niemand die mij een winterslaapmiddel verstrekte.
We kregen pleegkinderen in huis en voor hen wilde ik kerst toch onvergetelijk maken. Gezellig, mét inhoud, maar ook met lekker eten. Ook dat voelde dubbel. Want ergens in het land zouden de vaders en moeders van deze kinderen ook wakker worden en kerst vieren. Alleen. Misschien wel denkend aan de gezellige gezinnen waar hun kinderen geplaatst zijn. Een paar jaar geleden besloten we het anders te doen. Dat werden mijn ultieme kerstfeesten. We nodigden de ouders van de kinderen met kerst bij ons thuis uit. Het was een gepuzzel, maar vooruit, er zijn twee kerstdagen, dus met een beetje geschuif is van alles mogelijk. Het was kostbaar. Ik vergeet het niet snel meer. De drie zoenen van een dankbare moeder en het plaatje van haar samen met haar zoon kluivend aan een kip. Kerst met een stralend randje. Kerst waarbij het samen brengen van mensen die bij elkaar horen mijn eigen pijn deed vervagen.

Dit jaar hadden we een heerlijk rustige kerst. Met een inmiddels traditioneel kerstontbijt mét kerstverhaal en een burgerlijke gourmet. Natuurlijk een paar bordspelletjes om het af te maken. Tweede kerstdag (ik vier mijn verjaardag ook geen twee dagen) met z’n allen naar de woonboulevard geweest en op tv het kerstcircus gekeken. De kerstviering had ik donderdag al gehad met de kinderen van de basisschool. Dus even geen kerkdiensten en lekker lang in pyjama rondhangen. Ik vond het prima zo, en de kinderen ook.

Kerst wordt door de media opgeklopt tot een waar familiegebeuren. En daar zit hem volgens mij meteen ook het probleem. Want waar vinden we tegenwoordig nog gezinnen die nog compleet zijn én het goed met elkaar hebben? Eén op de drie huwelijken eindigt in een echtscheiding en een groot deel daarvan loopt uit op een vechtscheiding. De kinderen zijn de dupe, en twee volwassenen zijn beschadigd voor het leven. Vertrouwen, zelfbeeld en mensbeeld hebben (soms onherstelbare) deuken gekregen.
Als ik kijk naar de mensen die in mijn praktijk komen, of naar mijn studiegenoten dan zie ik van heel dichtbij het leed dat familie heet. Niemand is volmaakt, ook ouders niet. Zij zijn ook weer het product van hún opvoeding. Maar de gevolgen zijn vaak groot en slepen lang door. En dan komt kerst. De blaadjes staan vol prachtig gedekte tafels, blije gezichten, ouders, grootouders en kinderen die elkaar omhelzen en liefdevol aankijken. Het verlangen van iedereen. Maar helaas voor velen een illusie. Pijnlijk maar waar.

En toch... kerst is meer! Meer dan gezellig samenzijn met familie of vrienden. Ik geloof dat je kerst kunt vieren in je eentje zonder eenzaam te zijn. Ik schreef in een stukje op de pagina van mijn praktijk: “Eenzaamheid heeft te maken met verbinding.” Bij verbinding denken we meteen aan de verbinding met een ander. We zijn tenslotte gemaakt voor relaties! Maar voordat we ons op een gezonde manier kunnen verbinden aan een ander, mogen we ons eerst verbonden weten met onszelf. Dat klinkt bepaald niet christelijk, maar toch geloof ik dat het zo is. Je verbonden weten met jezelf betekent voor mij: Ik weet wie ik ben en heb mezelf geaccepteerd zoals ik ben. Met al mijn mooie kanten, maar ook met mijn donkere kanten. Zoals er tijdens het laatste weekend van de opleiding werd gezegd: “Ik ben wie ik ben, en dat is best oké!” Als je dat echt kunt zeggen, dan heb je die ander niet in de eerste plaats nodig om gelukkig te zijn, of om je gewaardeerd te voelen. Dan weet je dat je bestaansrecht hebt. Gewoon, omdat je er bent, omdat je ademt. Niet omdat je zo hard werkt of het lekkerste kerstmenu op tafel zet, of de gezelligste moeder bent, of de beste pianist of de grappigste lolbroek. Dan kijk je niet meer naar anderen die het gat in jouw binnenste toch niet kunnen vullen, of naar dat gelukkige gezin (voor de buitenwereld) wat ver buiten jouw bereik ligt omdat je net afgedankt bent en je partner er met een ander vandoor is gegaan. Dan kijk je jezelf ‘s morgens in de spiegel aan en glimlach je. Ik ben wie ik ben... en dat is best oké... Ik ben niet alleen maar leuk, lief en aardig. Ik heb ook pijn en verdriet, kan soms ongenuanceerd uit de hoek komen, twijfel of ben onzeker. Maar over het geheel genomen is er goed met mij te leven.
“Jij en ik, wij redden het wel vandaag!”, zeg ik ‘s morgens wel eens tegen m’n grijnzende spiegelbeeld. Dan is een dag alleen toch niet eenzaam!

Vandaar uit, vanuit de verbinding met jezelf, kun je verder. Mag je jezelf verbinden aan een ander. Mag een ander jou leren kennen en mag jij die ander leren kennen. Mag je geven en ontvangen, in balans. Dat dan weer wel... Mag jij wellicht een keer iemand een onvergetelijke kerst bezorgen of durf je weer te genieten van een gezellig samenzijn, ondanks dat je weet dat daarmee jouw gezin of familie niet verandert.

Eenzaamheid zit niet in de aanwezigheid of afwezigheid van mensen, maar  in je eigen hart. Maar ook het tegenovergestelde is waar. Nu kun je je afvragen wat het tegenovergestelde is van eenzaamheid. Ik denk dat dat niet zozeer gezelschap is, maar wat dan wel? Misschien komt “bestaansrecht” wel het dichtst in de buurt. Er mogen zijn, gewoon om wie jij bent (niet om wat je doet). Ook dat zit vooral in je eigen hart. En ja, het is fijn als dat door anderen bevestigd wordt, maar daar hoef je niet van afhankelijk te zijn.

Kerst is voorbij. De eenzaamheid bij velen nog niet. Alleen is die wat makkelijker te verbergen omdat het leven weer doorgaat. Misschien iets om de komende tijd eens over na te denken, of over in gesprek te gaan met iemand met wie jij je verbonden weet. Ik hoop en wens je toe dat je net als ik op het punt komt dat kerst gewoon een feestdag is, die je op jouw manier mag invullen. Een dag met een randje, omdat het feest is. Een gouden randje omdat kerst de verjaardag is van Jezus, mijn vriend met wie ik mij verbonden weet als met geen ander!