Vakantiebulletin (Rouw)

Een wat heftig thema, zo in een vakantie vol ontspanning en leuke activiteiten. De afgelopen dagen heb ik een mooi, indringend en leerzaam boek gelezen: 'Over rouw' (Elisabeth Kübler- Ross & David Kessler). Het boek had ik net voor mijn vakantie gekocht toen ik in mijn praktijk weer eens te maken had met het thema 'rouw'. En ach, waarom zou ik er niet over schrijven... we krijgen er linksom of rechtsom allemaal een keer mee te maken (als het al niet zover is).

Rouw komt om de hoek kijken als er een verlies in ons leven plaatsvindt. Dat kan zijn als er iemand van wie we houden overlijdt. Onze echtgenoot, moeder, opa, buurman, collega, ons kind, een vriend, een kennis of een sportmaatje. Het kan onverwacht zijn, of na een lang ziekbed. Misschien is het wel een zelfgekozen dood omdat het leven te zwaar was. Iemand om wie we gaven, met wie we een stuk(je) van ons leven gedeeld hebben is er niet meer. De tijd lijkt even stil te staan.

Rouw kun je ook ervaren bij andere verliezen in ons leven. Als gezondheid wegvalt, of als iemand verhuist met wie je goed bevriend was. Als een droom niet uit zal komen, je geen partner kunt vinden of je kinderloos blijft. Ook dan doorloop je een rouwproces.

In het boek 'Over rouw' wordt een rouwproces weergegeven in verschillende fasen. Er is geen goed of fout in rouw, er zijn geen termijnen en iedereen rouwt op zijn eigen manier en volgens een ander tijdschema. Soms worden er fasen overgeslagen of kom je weer terug in een fase die je al dacht gepasseerd te hebben. Het hoort er allemaal bij. De vijf stadia van rouw zijn:

• Ontkenning: Ook wel verdoving, shock, ongeloof genoemd. Ontkenning is een beschermingsmechanisme dat ons helpt om het verlies te overleven.  
• Woede: Boosheid, op jezelf, de ander, de arts, een dader, op God, enz. Woede helpt om alle onderliggende gevoelens (pijn en verdriet) te vermijden. Soms zijn we er nog niet klaar voor om die heftige emoties onder ogen te zien. Woede is een kracht en het kan ook een anker zijn, een tijdelijk houvast. Het klinkt misschien gek, maar woede betekent dat je vooruitgang boekt! Hoe meer woede je toe kunt laten, des te meer achterliggende gevoelens je zult ontdekken. 
• Marchanderen: Ook wel onderhandelen genoemd. Het is een fase waarin ook schuldgevoelens voorkomen. 'Wat als' en 'stel dat' zijn woorden die veel gebruikt worden. Het kan tijdelijk verlichting geven aan de pijn die bij het verlies komt kijken. 
• Depressie: Verdriet, diep verdriet, dat noodzakelijk is op de weg naar genezing. We zijn er vaak bang voor, maar het zou vreemder zijn als we na een groot verlies helemaal geen verdrietige gevoelens zouden kennen. Zie je depressie als een tijdelijke gast die weer zal vertrekken als het werk gedaan is. Depressie zorgt ervoor dat de dingen trager gaan, het leidt naar een diepere laag in onze ziel en het maakt ruimte voor groei. We kunnen ons leven weer vanaf de grond opbouwen. 
• Aanvaarding: Met aanvaarding wordt niet bedoeld dat het goed is. Verlies is nooit goed! Maar aanvaarding betekent dat we de realiteit van het verlies erkennen en dat we accepteren dat dit de blijvende realiteit is. Het wil niet zeggen dat je nooit meer verdrietig bent, maar  wel dat de goede dagen de overhand krijgen. 

Het boek beschrijft vele voorbeelden van mensen die in de verschillende fasen van een rouwproces terecht kwamen. Ik ben er stil van, en onder de indruk. Wat ben ik, wat zijn wij, vaak hard voor mensen die een verlies doormaken. Wat vinden we al snel dat het leven verder gaat, dat we de draad maar weer moeten oppakken en dat we er maar niet meer te veel bij stil moeten staan.

Wat ben ik ook hard voor mezelf, bedacht ik me, al lezend. Waar in dit boek geschreven wordt over verdriet als helende kracht, bedwing ik waar ik kan mijn tranen. Maar juist die tranen die soms zomaar opkomen als je het verhaal van een ander hoort zouden wel eens kunnen helpen om jouw oude verdriet te helen! Ik vond het zo'n mooie uitspraak:

Niet-geplengde tranen gaan niet weg; het verdriet in die tranen blijft als een bezinksel onder in ons lichaam, onder in onze ziel liggen. Tranen zijn een symbool van leven, een deel van wie we zijn en wat we voelen. Niemand anders kan jouw tranen plengen!

Ben jij iemand die een verlies met zich mee draagt? Dan moedig ik je aan dit boek eens te lezen. Het is  herkenbaar, liefdevol en met heel veel zorg geschreven. Waar jij misschien het gevoel hebt dat het leven gewoon maar doorgaat alsof het nooit anders gegaan is, terwijl voor jou de tijd nog stil staat, zul je in dit boek lezen dat dat echt heel normaal is!
Rouwen is een proces, processen vragen tijd en energie.

Van de week wandelden we in het bosgebied hierachter. Het was er donker, de zon scheen niet, het bos deed wat treurig aan. Terwijl ik vooral naar beneden keek, om niet te struikelen over wortels en takken, zag ik opeens tussen al het donkergroen prachtige roze vruchten. Bramen. Ze waren nog niet rijp, maar prachtig om te zien. Bramen groeien aan struiken vol dorens, maar de smaak is heerlijk. Eerst is er niets, dan de bloemen, dan de vruchten. Het heeft tijd nodig, rust, zonlicht, regen en dan uiteindelijk zijn die vruchten er. Het plukken ervan zal misschien wat schrammen veroorzaken, maar de smaak zal het allemaal goedmaken.

Een verlies meemaken is pijnlijk. Rouw lijkt een lang en moeizaam proces, maar uiteindelijk komt  ook daar iets moois uit. Herinneringen die gekoesterd kunnen worden, een nieuwe droom, een andere vervulling van het leven. Het is niet vooraf te bedenken, maar zeker de moeite waard!